Przedsiębiorco, zatrudniasz zleceniobiorców na umowy cywilnoprawne (zlecenie, kontrakt menedżerski) bądź umowę o pracę nakładczą zapłacisz większe składki na ubezpieczenia społeczne za osoby wykonujące jednocześnie inną taką umowę lub działalność gospodarczą.
Zmiany spowodowane są wejściem w życie ustawy z 23.10. 2014 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U poz. 1831; dalej nowelizacja).
Zmieni się m.in. sposób rozstrzygania zbiegów tytułów ubezpieczeń społecznych będących umowami cywilnoprawnymi (zlecenie, kontrakt menedżerski) oraz umowami o pracę nakładczą (dalej będziemy określać je łącznie mianem umów cywilnych), gdy dana osoba zawrze 2 lub więcej takich umów i pokryją się one choćby na jeden dzień.
Zbieg umów cywilnych
Od 1.01.2016 r. o objęciu obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi wykonawcy świadczącego usługi jednocześnie na podstawie 2 ww. umów będzie decydować to, czy podstawa wymiaru składek emerytalnej i rentowych osiąga kwotę co najmniej minimalnej płacy, czyli w 2016 r. co najmniej 1850 zł brutto.
Jeśli więc, począwszy od 2016 r., rzeczywiste podstawy wymiaru składek emerytalnej i rentowych z racji wykonywania każdej z umów okażą się niższe od kwoty minimalnej płacy (1850 zł), wykonawca będzie podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu z obu tytułów.
Gdy podstawa z jednej umowy będzie niższa od kwoty płacy minimalnej, a z drugiej – co najmniej równa minimalnemu wynagrodzeniu, zatrudniony zostanie objęty obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z drugiej umowy, a z tej pierwszej – dobrowolnymi. Składka zdrowotna będzie obowiązkowa z każdego tytułu.
Jeśli faktyczna podstawa wymiaru składek emerytalnej i rentowych z każdej z umów będzie równa co najmniej minimalnej płacy, wykonawca podlegać będzie obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z jednej, wybranej umowy, a z drugiej – dobrowolnym. Składka zdrowotna będzie obowiązkowa z każdego tytułu.
Zbieg umów cywilnych z działalnością gospodarczą
Od 1.01.2016 r. przy rozstrzyganiu zbiegów ubezpieczeń umów cywilnych i działalności gospodarczej straci na znaczeniu podział na działalność pozarolniczą i pozostałą. Istotnym będzie rozróżnienie działalności gospodarczej „preferencyjnej” (z tytułu której przedsiębiorca opłaca małe składki od kwoty 30% minimalnej płacy) i „standardowej” (z racji której przedsiębiorca opłaca składki od co najmniej kwoty 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia).
Osoba prowadząca „standardową” działalność gospodarczą, która będzie jednocześnie wykonywać umowę cywilną niepokrywającą się z przedmiotem działalności, będzie podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z racji prowadzenia firmy, jeżeli faktyczna podstawa wymiaru wskazanych składek z umowy cywilnej okaże się mniejsza od 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. Gdy rzeczywista podstawa wymiaru składek z umowy cywilnej osiągnie ten pułap, wykonawca będzie miał prawo wyboru tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. W zależności od dokonanego wyboru druga aktywność będzie podlegać dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, a składkę zdrowotną trzeba będzie uiścić z obu tytułów.
Od 2016 r. osoba prowadząca „preferencyjną” działalność gospodarczą, która zatrudni się na umowę cywilną wykraczającą poza zakres tej działalności, będzie podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów, gdy rzeczywista podstawa tych składek z racji umowy cywilnej będzie mniejsza od kwoty minimalnego wynagrodzenia (1850 zł).
Jeżeli faktyczna podstawa wymiaru składek emerytalnej i rentowych z umowy cywilnej osiągnie co najmniej pułap 1850 zł, zainteresowany będzie mógł wybrać tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. W zależności od jego wskazania druga aktywność może być objęta dobrowolnymi ubezpieczeniami społecznymi, a składka zdrowotna będzie obligatoryjna z obu tytułów.
Obowiązki płatnika w nowym stanie prawnym w 2016 r.
Przedsiębiorca jako płatnik składek od 01.01.2016 r. za osobę zatrudnioną na podstawie co najmniej 2 pokrywających się umów cywilnych będzie musiał ją zgłosić do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, chyba że osoba ta przedłoży dokumenty, z których wynika brak konieczności opłacania składek.
Chodzi tutaj o dokumenty, tj. odpowiednio sporządzone zaświadczenie drugiego zleceniodawcy, formularz ZUS RMUA, rachunek za wykonanie umowy zlecenia podpisany przez strony.
Zalecane jest przed podjęciem współpracy ze zleceniobiorcą odebranie wypełnionego oświadczenia dla celów ubezpieczeń społecznych. Oświadczenie to zmniejszy liczbę korekt związanych z nieprawidłowym opłacaniem składek za osobę zatrudnioną równocześnie na 2 (lub więcej) umowach cywilnych.
W oświadczeniu tym wykonawca powinien zadeklarować, czy podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innej umowy cywilnej i osiąga wymaganą podstawę wymiaru składek emerytalnej i rentowych z tego tytułu w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia. Oczywiście nie wyeliminuje to całkowicie błędów, ale przynajmniej je ograniczy.